Interview Fiona Hageman; expertbegeleider onderwijsvernieuwing

Een goede les is best een uitdaging
Regelmatig gaan collega’s met elkaar in gesprek over vragen als: hoe zorgen we ervoor dat íedere leerling de lesstof goed kan volgen? Welke vaardigheden willen we jongeren meegeven? En vooral: hoe maken we echt verschil?“

Dat zijn belangrijke vragen,” zegt Fiona. “Ze raken voor veel docenten precies de reden waarom ze ooit voor het onderwijs hebben gekozen.” Voor Fiona geldt dit zeker. Zij werkt inmiddels acht jaar als docent beeldende kunsten en is nog altijd met hart en ziel betrokken bij haar leerlingen én bij de kwaliteit van het onderwijs.

Het Geuzencollege werkt nu ruim drie jaar volgens de pedagogisch-didactische inzichten van de Transformatieve School, een professionaliseringsprogramma voor scholen in stedelijke omgevingen. Tegelijkertijd veranderde ook de organisatiestructuur en werd teamgericht werken ingevoerd. Daarmee is een ambitieus traject van onderwijsvernieuwing gestart, dat inmiddels zichtbaar zijn eerste resultaten oplevert.

Inclusief onderwijs
“We willen een school zijn waar álle leerlingen zich welkom voelen, mee kunnen doen en gelijke kansen krijgen,” vertelt Fiona, die vanaf het begin bij dit proces betrokken is. “Een plek waar leerlingen hun eigen kwaliteiten ontdekken, daar zelfvertrouwen uit halen en met plezier naar school komen. Onze kernwaarden persoonlijk, betrokken, ondernemend en ambitieus vormen daarbij het uitgangspunt. Die vertalen we naar een manier van werken die echt bijdraagt aan de ontwikkeling van jongeren. Het gaat om meer dan alleen leren voor een diploma. De aanpak van de Transformatieve School helpt ons daar enorm bij.”

Stijgen op de schoolladder
Alles wat het team doet, is erop gericht leerlingen te laten groeien op de zogenoemde schoolladder (een begrip uit de Transformatieve School). Dat betekent niet alleen dat leerlingen opdrachten goed uitvoeren, maar vooral dat ze nieuwe inzichten opdoen, zichzelf ontwikkelen en positief bijdragen aan de groep. Groei in kennis, vaardigheden én zelfvertrouwen staat centraal. “Het is belangrijk om leerlingen steeds te laten zien dat ze vooruitgaan,” zegt Fiona. “Dat kan soms in iets kleins zitten. Door successen te benoemen, motiveer je hen enorm.” Die focus werkt ook door in de groepsdynamiek. “Zo ontstaat een veilige schoolcultuur, waarin leerlingen voelen dat ze ruimte krijgen om hun eigen plek in de klas in te nemen.”

Diversiteit benutten
Volgens Fiona is een effectieve les gedifferentieerd. Zo bestaat een goede les uit verschillende manieren om de leerstof aan te bieden. Denk aan klassikale uitleg, zelfstandig werken, samenwerken met klasgenoten of individuele verlengde instructie van de docent. “Niet iedere leerling leert op dezelfde manier”, legt Fiona uit met een glimlach. “Zo benutten we de verschillen tussen leerlingen én houden we houden rekening met verschil in tempo, niveau en interesses. In de klas delen leerlingen kennis en vaardigheden met elkaar en ontdekken ze wat ze van elkaar kunnen leren.”

Onderwijsteams
“Teamgericht organiseren en de inzichten van de Transformatieve School versterken elkaar,” vertelt Fiona enthousiast. “Beide zijn erop gericht om elke leerling tot zijn recht te laten komen. Een onderwijsteam bestaat uit docenten van verschillende vakgebieden die samen verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van een groep leerlingen. Ze krijgen de ruimte om het onderwijs zelf vorm te geven, binnen de gezamenlijke schoolcultuur. “Daardoor ligt de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van een leerling niet meer bij één docent, maar bij het hele team.”

Expertteams bieden ondersteuning
De onderwijsteams worden ondersteund door expertteams: werkgroepen van docenten die hun kennis en ervaring inzetten op specifieke gebieden, zoals didactiek, leerlingbegeleiding of kwaliteitszorg. Fiona is de drijvende kracht achter het expertteam dat zich richt op het versterken van het pedagogisch en didactisch handelen van docenten.

“Het is best een pittige uitdaging om als docent een goede les neer te zetten met al deze ingrediënten,” benadrukt Fiona. “Dat vraagt veel, maar levert ook veel op. Daarom zijn we gestart met een intervisiecyclus, waarin we elkaars lessen bezoeken.” Met behulp van een kijkwijzer die focust op inclusieve didactiek observeren docenten elkaar. Zo blijven we van elkaar leren en delen we actief kennis en ervaring. De deskundigheid van ons docententeam is de belangrijkste troef om goed onderwijs te geven. Niet alleen onze leerlingen groeien op het Geuzencollege, wij als docententeam groeien net zo hard. En dat geeft ontzettend veel voldoening.”

Hoe maken we lessen inclusiever? Vanuit die vraag ontwikkelde Iliass El Hadioui de theorie van de Transformatieve School. Sinds 2012 wordt het programma toegepast op zo’n 200 scholen in Nederland. Meer informatie: www.detransformatieveschool.org